BROWARY ZIEM ZACHODNICH PO 1945 ROKU, cz. V

Browar i Słodownia Maxa Thienelta w Słupcu (obecnie Nowa Ruda, Szlagowo, dawn. Schlegel) 

Browar w Słupcu istniał już w XVII wieku, zaś jako datę jego powstania przyjęło się podawać rok 1631 (lub 1633). Jeszcze pod koniec XIX wieku przedsiębiorstwo stało się własnością rodziny Thieneltów, którzy prowadzili nie tylko browar, ale i gorzelnię. Do maja 1945 firmą zarządzał jednoosobowo Max Thienelt. Prawdopodobnie przez cały okres wojny browar prowadził produkcję. Z chwilą utworzenia polskiej administracji browar został zabezpieczony i zajęty, aczkolwiek pozostawał unieruchomiony. Z początkiem września trafił pod Zarząd Państwowy, a 18 września 1945 został przejęty przez Państwowe Zjednoczenie Przemysłu Piwowarsko-Słodowniczego. Kierownikiem browaru został mianowany Tadeusz Kwiatkowski. Ocenił on, że browar nie poniósł większych strat w trakcie działań wojennych, jednak jest on on mocno przestarzały (przez 20 lat pozostawał bez większych remontów). Największy problem stwierdził w dziale fermentacji, gdzie z ogólnej pojemności kadzi fermentacyjnych (550 hl) aż 15 z nich, o łącznej pojemności niemal 400 hl, nie nadawało się do użytku. Tadeusz Kwiatkowski przedstawił raport, obrazujący stan browaru, w dalszej części pisząc: Ponadto wiele urządzeń technicznych jak kocioł parowy, chłodnia talerzowa, zbiorniki pomocnicze na wodę, transmisje, itp. jako przestarzałe wymagają ciągłych poprawek. W roku 1945 nie udało się przeprowadzić najmniejszych choćby inwestycji. Skupiono się na bieżącej działalności, na którą składały się drobne naprawy i organizacja pracy. Browar zatrudniał siedemnastu pracowników, z czego trzynastu należało do dawnej załogi browaru - w tym mistrz browarniczy i główny mechanik, a więc osoby decydujące o pracy obiektu. Bezpośrednio przy produkcji pracowało osiem osób, po trzy osoby zaliczono do personelu pomocniczego i gospodarczego, również trzy osoby tworzyły dział administracyjny. 

Obecny stan obiektu, według serwisu: https://nowa_ruda.fotopolska.eu/Nowa_Ruda/b55244,Piwna_2.html?f=1354007-foto

Zakład opisano następująco: Budynek browaru murowany, obejmujący: warzelnię, słodownię, obciągalnię piwa, piwnice składowe i fermentacyjne wraz z elewatorem, mieszkaniem i biurem - położone w Szlagowie przy ul. Wiejskiej nr. 240 budynek obustronnie tynkowany, podpiwniczony, jednopiętrowy. Dach dwuspadowy z drzewa miękkiego, kantowego, kryty papą z dwoma kominami fabrycznymi - stropy drewniane, trzcinowe. Klatka schodowa drewniana, podłogi z drzewa miękkiego, piece kaflowe. (..) Hala maszyn, budynek parterowy, murowany, obustronnie tynkowany, podłogi betonowe, dach z drzewa miękkiego jednospadowy, kryty papą - jest jednocześnie sufitem - stropy drewniane. Ponadto browar obejmował warsztat do reparacji beczek, garaż, stodołę i szopę. Słodownia wyposażona była w murowaną kadź o pojemności 30 hl, klepiska i dwusiatkową suszarnię. Na dwunaczyniową warzelnię składały się: kadź filtracyjno-zacierowa wraz z mieszadłem i sitami brązowymi oraz czterema kranami odpływowymi (brzecznik), o pojemności 52,34 hl oraz kocioł warzelno-zacierowy, żelazny, obmurowany, wraz z mieszadłem, o pojemności 44,68 hl. Wodę czerpano z wodociągu i magazynowano w drewnianym zbiorniku na wodę zimną (o poj. 50 hl), obok którego usytuowany był mniejszy, również drewniany, zbiornik na wodę ciepłą, o pojemności 12 hl. Gorącą brzeczkę studzono na chłodniku talerzowym o poj. 46,76 hl. W dziale fermentacji pozostało pięć kadzi dębowych, każda o poj. 32 hl. W piwnicy składowej znajdowało się 5 kuf dębowych o poj. 42,99 hl, 4 tanki żelazne o poj. 52 hl oraz dwa tanki aluminiowe wraz z armaturą i reduktorami, pojemności 7 hl, pełniące zapewne rolę tanków rozlewczych. Browar miał urządzenia do rozlewu butelkowego i beczkowego. Zapisano także komplet pomp, motorów elektrycznych, filtrów oraz maszynę parową. Ciekawostką w inwentarzu jest kiełkownica do słodu własnej konstrukcji, stary typ. Potencjał wytwórczy browaru oceniono na 4000 hl rocznie. W roku 1945 wyprodukowano 400,80 hl piwa (we wrześniu trwał rozruch, w październiku - 87,20 hl, w listopadzie - 96,80 hl, w grudniu 216,80 hl).

Pieczęć browaru z  podpisem kierownika- Tadeusza Kwiatkowskiego. Fragment dokumentu z 1946 roku.

W lipcu 1946 roku w browarze było zatrudnionych 15 pracowników fizycznych i 1 piwowar, w tym 11 Niemców. W związku z przymusowym przesiedleniem ludności niemieckiej, od 1 sierpnia zwolniono dziewięciu pracowników pochodzenia niemieckiego, pozostawiając jedynie piwowara i mechanika. Na ich miejsce przyjęto pracowników polskich. Wówczas też browar przejął na własność dom mieszkalny z polem uprawnym i pastwiskiem, należący do Maksa Thienelta (z domyślną informacją, że opuścił on wówczas Szlagowo, podobnie jak wspomniani pracownicy browaru). Czy pracował on w należącym niegdyś do niego browarze - nie wiemy.

W roku 1946 browar wyprodukował 1466 hl piwa jasnego i 21 hl piwa ciemnego. Niewykorzystanie potencjału produkcyjnego tłumaczono brakiem surowców, a tak dokładniej chodziło o ograniczone przydziały ze strony PZPPF, któremu browar podlegał. Dodajmy, że browary zrzeszone w tej organizacji obowiązywał już wówczas zakaz zakupu na tzw. wolnym rynku oraz wymiany barterowej (surowce za piwo). Na dawnych gruntach Thienalta browar uprawiał pszenicę i ziemniaki. Nie mogąc ich sprzedać, przeznaczył plony do własnej stołówki i na deputaty. Rachunek ekonomiczny browar poprawiał słodując usługowo jęczmień na rzecz browaru w Gródku (obecnie Radków), który takiej możliwości nie posiadał. Lokalni odbiorcy to niemal bez wyjątku inicjatywy prywatne (rozlewnie piwa, ale też restauracje, bary i bufety). Największym odbiorcą była rozlewnia Firek i Fabiszewski z Kłodzka. Najprawdopodobniej w roku 1947 browar zamknięto i przekształcono w rozlewnię. 
Opracowano na podstawie:
Archiwum Państwowe w Katowicach (oddz. Gliwice), zespół: 291, Państwowe Zrzeszenie Przemysłu Fermentacyjnego w Zabrzu.