"Browary Ziem Północnych i Zachodnich w latach 1945 - 1951" t. II - już w druku
Katalog obiektów
Katalog obiektów
1 grudnia 2023 trafi na półki II tom książki "Browary Ziem Zachodnich i Północnych w latach 1945 - 1951" - Katalog. O niektórych browarach pisałem na blogu (Gubin, Lubsko). O premierze książki poinformuję - planowane jest spotkanie promocyjne, może uda się zorganizować je w Mikołajki :) Na tom I przyjdzie jeszcze chwilę poczekać. Praca nad przy zbieraniu materiałów zajęła niemal trzy lata. Jako pierwszy opracowany został katalog obiektów. Tezy i zarys tomu I są gotowe. Oby premiera nastąpiła w przyszłym roku
Okładka książki
Z okładki książki:
Ustalenie zachodnich granic Polski, które nastąpiło w 1945 roku, oznaczało przyłączenie ziem III Rzeszy położonych na wschód od Odry i Nysy Łużyckiej. W porównaniu do ziem II Rzeczypospolitej przejętych przez Związek Radziecki na wschodzie, były to tereny znacznie lepiej uprzemysłowione, pokryte gęstą siecią komunikacyjną, z kilkoma dużymi ośrodkami przemysłowymi. Ziemie te zostały w znaczącym stopniu zniszczone w wyniku szeroko pojętych działań wojennych. Wyposażenie wielu fabryk zostało zdewastowane, wywiezione za Odrę lub do Związku Radzieckiego, rozszabrowane, czy po prostu bezmyślnie zniszczone.
Wedle oficjalnych danych Ministerstwa Rolnictwa i Reform Rolnych z 1946 roku, pod koniec 1938 roku działało w Polsce 137 browarów, których potencjał wykorzystany był w 35%. Na Kresach Wschodnich pozostało 39 zakładów, o potencjale nie przekraczającym ¼ możliwości przedwojennych. Na przyłączonych ziemiach poniemieckich miało znajdować się 111 browarów, o mocach produkcyjnych porównywalnych do przedwojennego przemysłu piwowarskiego.
Poważną wątpliwość budzi ostatnia liczba. Obejmowała ona bowiem jedynie zakłady włączone (choć niekoniecznie wykorzystane) w ówczesne struktury przemysłu piwowarskiego. Źródła niemieckie z lat 1937 – 1942 wymieniają 199 browarów, choć nie wszystkie z nich były czynne. Kwerenda w źródłach powojennych przyniosła informacje o 170 browarach, wśród których znalazła się spora grupa zakładów niewymienionych w dokumentach niemieckich. Chodzi tu o browary zamknięte w czasie Wielkiej Wojny lub niedługo po jej zakończeniu, a niekiedy znacznie wcześniej, wciąż jednak identyfikowalne w ówczesnym krajobrazie.
W katalogu uwzględniono łącznie 230 obiektów. Ułożono go zgodnie z podziałem terytorialnym struktur piwowarskich z zastrzeżeniem, że ulegał on pewnym modyfikacjom w trakcie kolejnych reorganizacji. Notki katalogowe ujmują podstawowe zagadnienia związane z pojedynczymi zakładami. Zasadniczą trudnością badawczą były dotkliwe luki źródłowe, niekiedy niemożliwe do wypełnienia. Podstawowe zagadnienia badawcze wraz z wnioskami zostaną przedstawione w pierwszym tomie niniejszego opracowania.
Ustalenie zachodnich granic Polski, które nastąpiło w 1945 roku, oznaczało przyłączenie ziem III Rzeszy położonych na wschód od Odry i Nysy Łużyckiej. W porównaniu do ziem II Rzeczypospolitej przejętych przez Związek Radziecki na wschodzie, były to tereny znacznie lepiej uprzemysłowione, pokryte gęstą siecią komunikacyjną, z kilkoma dużymi ośrodkami przemysłowymi. Ziemie te zostały w znaczącym stopniu zniszczone w wyniku szeroko pojętych działań wojennych. Wyposażenie wielu fabryk zostało zdewastowane, wywiezione za Odrę lub do Związku Radzieckiego, rozszabrowane, czy po prostu bezmyślnie zniszczone.
Wedle oficjalnych danych Ministerstwa Rolnictwa i Reform Rolnych z 1946 roku, pod koniec 1938 roku działało w Polsce 137 browarów, których potencjał wykorzystany był w 35%. Na Kresach Wschodnich pozostało 39 zakładów, o potencjale nie przekraczającym ¼ możliwości przedwojennych. Na przyłączonych ziemiach poniemieckich miało znajdować się 111 browarów, o mocach produkcyjnych porównywalnych do przedwojennego przemysłu piwowarskiego.
Poważną wątpliwość budzi ostatnia liczba. Obejmowała ona bowiem jedynie zakłady włączone (choć niekoniecznie wykorzystane) w ówczesne struktury przemysłu piwowarskiego. Źródła niemieckie z lat 1937 – 1942 wymieniają 199 browarów, choć nie wszystkie z nich były czynne. Kwerenda w źródłach powojennych przyniosła informacje o 170 browarach, wśród których znalazła się spora grupa zakładów niewymienionych w dokumentach niemieckich. Chodzi tu o browary zamknięte w czasie Wielkiej Wojny lub niedługo po jej zakończeniu, a niekiedy znacznie wcześniej, wciąż jednak identyfikowalne w ówczesnym krajobrazie.
W katalogu uwzględniono łącznie 230 obiektów. Ułożono go zgodnie z podziałem terytorialnym struktur piwowarskich z zastrzeżeniem, że ulegał on pewnym modyfikacjom w trakcie kolejnych reorganizacji. Notki katalogowe ujmują podstawowe zagadnienia związane z pojedynczymi zakładami. Zasadniczą trudnością badawczą były dotkliwe luki źródłowe, niekiedy niemożliwe do wypełnienia. Podstawowe zagadnienia badawcze wraz z wnioskami zostaną przedstawione w pierwszym tomie niniejszego opracowania.
