PODATKI I OPŁATY POBIERANE OD PIWOWARÓW KRAKOWSKICH W XVI I PIERWSZEJ POŁOWIE XVII WIEKU

Artykuł do pobrania

Podatki płacimy wszyscy. Nawet ci, którzy uważają, że ich nie płacą - podatki ukryte są przecież w cenie każdego towaru dostępnego w sklepach. Cóż, jedni dziwią się, że mówią prozą, inni - że płacą podatki. Alkohol od wieku był wdzięcznym przedmiotem wykorzystywania efektów pracy niektórych branż rzemieślniczych (przyznajmy, że niektóre wykorzystywano bardziej - w zasadzie zostało tak do dziś). Jako pierwsza na pomysł opodatkowania piwowarów wpadła królowa Kleopatra. Naraziła się tym poddanym, ale podreperowała budżet. Geneza współczesnych podatków sięga średniowiecza. I znów sięgnięto po wyroby alkoholowe. Piwo, miód, a następnie wino i wódkę. Można by powiedzieć - i tak do dnia dzisiejszego, i byłaby to w zasadzie prawda. A jak wyglądało to w wieku XVI, nie bez przyczyny nazywanym złotym wiekiem piwa?

Marinus Claeszoon van Reymerswaele, "Poborcy podatków". Obraz z 1 poł. XVI wieku. 

Piwowarzy krakowscy obciążeni byli szeregiem danin, zarówno na rzecz skarbowości królewskiej, jak i miejskiej. Geneza i pochodzenie tych powinności były zróżnicowane, wystarczy jednak stwierdzić, że piwowarstwo krakowskie w XVI wieku obciążały trzy podstawowe daniny: czopowe, ternarii ducillorum (zwane następnie kwartnikami od warów) oraz braxatura cerevisiae alias rorgelt. W roku 1589 wprowadzono dodatkową opłatę jednego grosza od każdej beczki wyprodukowanego piwa. Początkowo miała być to opłata jednorazowa, jednak już w roku 1590 okres obowiązywania tej daniny wydłużono i to bez względu na inne podatki, pobierane na rzecz skarbowości królewskiej bądź miejskiej. Opłatę tą nazywano groszowym lub groszem ratusznym. Z XVI i 1 poł. XVII wieku zachowało się szereg dokumentów, rejestrujących poszczególne podatki i opłaty. Najstarszy zachowany dokument z roku podatkowego 1544/45 dotyczy wybierania czopowego. Prześledzenie tych dokumentów pozwoliło na zrekonstruowanie rozwoju systemu podatkowego w dawnej Polsce.

Artykuł do pobrania tu:
https://apcz.umk.pl/czasopisma/index.php/RDSG/article/view/RDSG.2017.03